De Graanschuur

Molenplein 11
Open van 11.00 – 16.00 uur

De Graanschuur is een bijgebouw van korenmolen Windlust. Het maakt deel uit van een complex dat bestaat uit een graanmaalderij, een paardenstal en een loods. De Graanmaalderij direct naast de Graanschuur is gebouwd in 1899, zoals een opschrift met jaartal aan de gevel laat zien. Het was korenmolenaar J. Mansvelt die opdracht tot de bouw gaf. Eind negentiende eeuw nam de vraag naar meel sterk toe. De bevolking groeide en er kwamen meer bakkers. Ook was er steeds meer vraag naar veevoeder. Omdat de Windlust alleen maar kon werken als er voldoende wind was, had de molenaar behoefde aan een alternatieve krachtbron voor het malen van graan.

Molenaar Mansvelt liet in 1899 een bakstenen gebouw neerzetten in neorenaissancestijl, met gietijzeren boogramen. Gietijzer was in die tijd een populair materiaal, dat geproduceerd werd in reusachtige ijzergieterijen als de firma’s Enthoven en De Prins van Oranje in Den Haag. Mansvelt liet in de graanmaalderij een stoommachine plaatsen voor het malen van graan, het breken en maken van allerlei koeken en het pletten van haver. Hij kreeg later geduchte concurrentie van een coöperatieve graanmaalderij die in 1907 aan de huidige Hofcampweg werd gebouwd.

Het graan werd aangevoerd met paard en wagen en in zeilschepen. Vanaf de Zijlwatering liep een kanaal langs de Lange Kerkdam. Een aftakking daarvan, de Schelpsloot, liep om de molen heen om bij de Kerkstraat te eindigen. Aan het vervoer per schip kwam een eind toen de Schelpsloot in 1915 werd gedempt en hier onder andere de Gravestraat werd aangelegd. Voortaan kon het graan alleen per wagen worden aangevoerd.

Het gebouwtje dat de recentelijk aangebrachte naam De Graanschuur draagt, is waarschijnlijk ouder dan de naastgelegen graanmaalderij. Al op een kadasterkaart uit 1832 is een groot gebouw op deze locatie aangegeven, waarschijnlijk een schuur annex stal. De Graanschuur zal voor opslag en als stal hebben gediend.

Een paar jaar geleden is De Graanschuur gerestaureerd. Het gebouw is inmiddels net als de Graanmaalderij als kantoorruimte in gebruik. Tijdens de Open Monumentendag 2024 is hier een tentoonstelling over de Gele Tram te zien. Deze tramverbinding met geel geverfde trams tussen Den Haag en Wassenaar – en later ook doorgetrokken naar Leiden – bestond van 1923 tot 1961.

Tekst: Robert van Lit

The Granary

Molenplein 11
Open from 11 a.m. – 4 p.m.

The Granary is an outbuilding of the Windlust flour mill. It is part of a complex consisting of a grain mill, a horse stable, and a shed. The Grain Mill right next to the Granary was built in 1899, as an inscription with the year on the façade shows. It was corn miller J. Mansvelt who commissioned the construction. At the end of the nineteenth century, the demand for flour increased sharply. The population grew, more bakers set up shop. There was also an increasing demand for animal feed. The Windlust could only work if there was enough wind, hence the miller needed an alternative power source for grinding grain.

In 1899, miller Mansvelt had a brick building built in neo-Renaissance style, with cast-iron arched windows. Cast iron was a popular material at the time, which was produced in huge iron foundries such as the Enthoven and De Prins van Oranje firms in The Hague. Mansvelt had a steam engine installed in the grain mill for grinding grain, breaking, and making all kinds of cakes and crushing oats. He later faced fierce competition from a cooperative grain mill that was built in 1907 on what is now Hofcampweg.

The grain was brought in by horse and cart and in sailing ships. From the Zijlwatering, a canal ran along the Lange Kerkdam. A branch of it, the Schelpsloot, ran around the mill to finish at the Kerkstraat. Transport by ship came to an end when the Schelpsloot was filled in in 1915 and the Gravestraat, among other things, was built here. From then on, the grain could only be delivered by wagon.

The building that bears the recently added name De Graanschuur is probably older than the adjacent grain mill. Already on a cadastral map from 1832 a large building is indicated at this location, probably a barn annex stable. The Granary will have served for storage and as a stable.

A few years ago, De Graanschuur was restored. The building is now used as an office, just like the Graanmaalderij. During Heritage Day 2024, an exhibition about the Yellow Tram can be seen here. This tram connection with yellow-painted trams between The Hague and Wassenaar – and later also extended to Leiden – existed from 1923 to 1961.

Text: Robert van Lit